Sprężyny to najpopularniejszym sposób nadania materacowi odpowiedniej elastyczności. Dawniej kojarzyły się często z trzaskami i skrzypieniem sprężyn przy każdym ruchu. Dyskretne położenie się na materacu sprężynowym, bez wybudzania śpiącej na nim osoby, było praktycznie niewykonalne. Do rzadkości nie należały też wystające z materaca metalowe sprężyny. Jednak to już przeszłość. Współczesne materace sprężynowe daleko odbiegają parametrami jakościowymi od swoich poprzedników sprzed 100 lat.
Określenie materac sprężynowy może odnosić się do bardzo różnych konstrukcji. Omówimy krótko popularne konstrukcje ze stalowego drutu, które możemy spotkać we współcześnie produkowanych meblach tapicerowanych. Przy okazji postaramy się ocenić ich trwałość.
Jakie sprężyny można zastosować w materacu do spania?
Pierwsze materace sprężynowe powstały w XIX wieku. Wykorzystano w nich sprężyny bonellowe, które są wykorzystywane do dziś. Konstrukcja opiera się na zestawie sprężyn w kształcie klepsydry, które połączone są u dołu i u góry siatką stalowych drutów. Dzięki temu powstaje zwarty, mocny szkielet, na którym układa się warstwy wyrównujące i amortyzujące materaca. Maty kokosowe, różnego rodzaju pianki czy arkusze lateksu zapewniają odpowiedni komfort, a przy okazji tłumią dźwięki trących o siebie drutów i sprężyn.
Taka konstrukcja zapewnia równomierny rozkład ciężaru leżącej lub siedzącej osoby na całej powierzchni materaca. Nawet po wielu latach intensywnego użytkowania powierzchnia materaca bonellowego pozostaje równa, nie ma wyraźnych zagłębień, ani deformacji. Ta cecha jest wysoko ceniona w przypadku mebli reprezentacyjnych, przy których bardzo ważna jest właściwa prezencja i zachowanie przez długi czas estetycznego wyglądu. Materace bonellowe doskonale sprawdzają się też w miejscach publicznych, gdzie meble są poddawane bardzo intensywnej eksploatacji.
Interesującą konstrukcją są sprężyny faliste. Mają kształt regularnej sinusoidy z drutu stalowego o średnicy kilku milimetrów. Po przymocowaniu do ramy mebla podtrzymują warstwy filcu, pianki i innych materiałów amortyzujących. Wzmocnieniem sprężyn falistych mogą być pasy tapicerskie. Taką konstrukcję zazwyczaj stosuje się w siedziskach krzeseł, foteli i kanap.
Najbardziej zaawansowaną konstrukcją sprężynową jest materac sprężynowy kieszeniowy – najpopularniejszy materac do spania. Zastosowane w nim sprężyny są proste. Każda znajduje się w osobnej materiałowej kieszonce. Zamiast łączenia sprężyn drutami, można bezpośrednio łączyć kieszenie, w których znajdują się sprężyny. Taka konstrukcja zapewnia elastyczność punktową: materac ugina się tylko w miejscu nacisku, nie pracuje całą powierzchnią. Materac może mieć różne strefy twardości, dzięki temu łatwiej dopasowuje się do kształtu ciała leżącej osoby. Materac kieszeniowy jest konstrukcją bardzo trwałą. Warunkiem jest jego regularne obracanie: zamiana góry z dołem i „nóg” z „głową”. W ten sposób zapobiegniemy miejscowemu odkształcaniu się materaca w miejscach, w których najczęściej wywierany jest nacisk.
Co wpływa na trwałość materaca sprężynowego?
Aby materac służył nam na lata i zachował niezmienione właściwości mechaniczne, powinien być wykonany z wysokiej jakości materiałów. Dzięki zastosowaniu konstrukcji z nierdzewnego drutu stalowego materace sprężynowe są bardzo wytrzymałe i odporne na deformacje.
Nie należy zapominać, że materace sprężynowe to nie tylko stelaż ze sprężynami. Posiadają one wiele warstw, których zadaniem jest wyrównanie i amortyzacja oraz zapewnienie komfortu cieplnego. W zależności od liczby warstw i jakości materiałów trwałość materaca może być znacząco różna w konkretnych modelach. Na ostateczny efekt wpływa zastosowanie warstw filcu, mat kokosowych, pianek i solidnego pokrowca. Ich liczba i odpowiednie ułożenie decyduje o komforcie użytkowania, ale także wzmacnia i uodparnia mechanicznie całą konstrukcję. Kluczowe znaczenie ma trwałość tkanin obiciowych. To od nich zależy estetyczny wygląd materaca. Bardzo ważna jest też jakość materiału, z którego jest wykonany pokrowiec: powinna być odporna na zaplamienie i łatwa w praniu.
Najlepsza konstrukcja sprężynowa, doskonałe okładziny i wysokiej jakości tkaniny obiciowe na nic się zdadzą, jeżeli materac będzie niewłaściwie eksploatowany. Czego nie możesz zrobić swojemu materacowi? Oto lista rzeczy, które przyspieszają zużycie materaca:
- skoki – skakanie po materacu powoduje przemieszczenia sprężyn, wbijanie się ich w warstwy okrywowe i deformację materaca – w skrajnych przypadkach może dojść do pęknięcia sprężyny i przebicia się drutu na powierzchnię materaca,
- zwijanie i łamanie – materaców sprężynowych nie można rolować, ani składać na pół: po silnym wygięciu materac może nie wrócić do pierwotnego kształtu,
- brak dobrego podparcia – jeżeli stelaż nie podtrzymuje materaca na całej powierzchni, to w miejscach pozbawionych podparcia może dochodzić do zapadania się materaca i trwałej deformacji,
- użytkowanie materaca w jednej pozycji – jeżeli nie obracamy materaca, może to doprowadzić (szczególnie w przypadku konstrukcji kieszeniowej) do deformacji w miejscach, które są najczęściej poddawane naciskowi.
Podobnie jak wszystkie inne materace, również konstrukcje sprężynowe źle znoszą zalewanie. Szczególnie niekorzystny wpływ na materac mają substancje organiczne. Jeżeli nie usuniemy ich szybko z powłok materaca, to w krótkim czasie dojdzie do rozkładu materii organicznej, który manifestuje się w postaci nieprzyjemnego zapachu. Jego usunięcie może okazać się niemożliwe i będziemy musieli wymienić materac.
Podsumowując, należy podkreślić, że współczesne materace sprężynowe odznaczają się nie tylko dużą wytrzymałością na obciążenia, ale też są wyjątkowo trwałe. Właściwie eksploatowane, przez lata zachowują niepogorszone parametry mechaniczne. Z kolei doskonałej jakości materiały obiciowe i pokrowce zapewniają im zachowanie estetycznego wyglądu.